W dniu 28 marca 2020 r. w 9 województwach przekroczony został poziom informowania dla pyłu PM10 (średniodobowe stężenie pyłu zawieszonego PM10 wynoszące 100 µg/m3). Przekroczenie wystąpiło w:
- województwie dolnośląskim: w Środzie Śląskiej, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 101,6 µg/m3,
- województwie kujawsko-pomorskim: w Bydgoszczy, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 127,8 µg/m3,
- województwie lubelskim: w Białej-Podlaskiej, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 103,0 µg/m3
- województwie łódzkim: w Radomsku, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 107,9 µg/m3, w Zgierzu, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 113,0 µg/m3,
- województwie małopolskim: w Tarnowie, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 106,5 µg/m3,
- województwie mazowieckim: w Legionowie, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 105,5 µg/m3, w Mińsku Mazowieckim, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 103,8 µg/m3, w Otwocku, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 113,7 µg/m3 i w Warszawie, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 107,5 µg/m3,
- województwie podlaskim: w Grajewie, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 137,2 µg/m3, w Łomży, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 103,1 µg/m3,
- województwie pomorskim: w Gdańsku, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 103,9 µg/m3 oraz w Kościerzynie, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 108,2 µg/m3.
- województwie śląskim: w Goczałkowicach, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 129,6 µg/m3 i w Rybniku, gdzie średniodobowy poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 123,6 µg/m3.
W dniu 29 marca 2020 r. poziom informowania dla pyłu PM10 został przekroczony w:
- województwie małopolskim: w Tarnowie, gdzie poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 102,2 µg/m3,
- województwie mazowieckim: w Otwocku, gdzie poziom stężenia pyłu PM10 wyniósł 101,1 µg/m3.
Występowaniu wysokich stężeń pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu sprzyjały warunki meteorologiczne w ostatnich dniach, a szczególnie napływ stosunkowo suchych mas powietrza kontynentalnego ze wschodu, które charakteryzowały się brakiem zachmurzenia, opadów i niewielkimi prędkości wiatru. Brak zachmurzenia był przyczyną dużych różnic temperatur w ciągu doby.
Z informacji przekazanych do GIOŚ przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej -PIB wynika, że wystąpienie wysokich stężeń pyłu zawieszonego w ostatnich dniach ma złożoną genezę, w pewnym zakresie do wystąpienia tego epizodu mogła przyczynić się meteorologia, w tym:
- inwersje z wypromieniowania (przy powierzchni ziemi) w nocy, szczególnie silne w sobotę i niedzielę;
- powolny napływ powietrza ze wschodu (w tym mijający Ukrainę);
- osiadanie mas powietrza w ciągu ostatniej doby w niskich warstwach atmosfery, chłodne noce po ciepłym dniu;
- słaby wiatr;
- suche powietrze i brak opadów.
27.03. Nad Polską zalegało dość ciepłe i suche powietrze kontynentalne, które dopływało znad wschodniej części Europy, po drodze mijając naszych wschodnich sąsiadów. Przeważał wiatr umiarkowany, ze wschodu. W nocy 26/27.03 niska (tuż przy powierzchni ziemi) i płytka inwersja w dzień bez inwersji.
28.03 Nad Polska zalegało ciepłe i suche powietrze kontynentalne, które napływało znad rozległych obszarów Azji (od Rosji płn. po Kaukaz i Kazachstan), które w swojej wędrówce mijało wschodnich sąsiadów Polski. Dominował wiatr słaby, okresami umiarkowany. W nocy 27/28.03 dość silna inwersja z wypromieniowania tuż przy powierzchni ziemi, w dzień brak inwersji.
29.03 Początkowo nad Polską zalegało ciepłe i suche powietrze kontynentalne, które napływało znad rozległych obszarów Azji (od Syberii po Iran), które w swojej wędrówce przechodziło przez wschodnich sąsiadów Polski. Stopniowo wraz z przemieszczaniem się frontów atmosferycznych z północnego zachodu po południowy wschód występowała wymiana mas powietrza i zaczynało napływać powietrze znad rejonów Grenlandii i północnej Kanady. W nocy silna inwersja przypowierzchniowa (od 2,8°C przy ziemi do 11,2°C 50 m nad ziemią). W dzień niezbyt silna inwersja z tzw. osiadania na wys. 800-1000 m. nad poziomem gruntu.
30.03 Nad całą Polskę napłynęła „świeża” masa pochodzenia arktycznego znad rej. Kanady i Grenlandii. W nocy brak wyraźnej inwersji, w dzień brak inwersji.
Niskie temperatury w okresie wieczorno-nocnym były przyczyną zwiększonej emisji z indywidualnego ogrzewania budynków (piece, kominki), co istotnie wpłynęło na jakość powietrza w Polsce. Lokalne zwiększenie stężenia zanieczyszczeń mogło być również spowodowane spalaniem odpadów roślinnych pochodzących z wiosennych prac ogrodowych. Podwyższeniu stężenia pyłu zawieszonego PM10 sprzyja również pylenie roślin. Obecnie jest już sezon na pylenie drzew m.in. olszyny i brzozy.
Na stężenia pyłu zawieszonego, zwłaszcza we wschodniej i środkowej Polsce, wpływ miał również pył naturalny transportowany wraz z masami powietrza ze wschodu. Wskazują na to informacje z systemu NAAPS zajmującego się pomiarami i modelowaniem wyłącznie aerozolu naturalnego.
Podsumowując, do wystąpienia wysokich stężeń pyłu w dniach 28-29 marca przyczyniło się wiele ww. czynników – lokalna emisja antropogeniczna i naturalna, napływ pyłu naturalnego w masach powietrza ze wschodu, słaby wiatr, występowanie zjawiska inwersji, długotrwały brak opadów.
Obecnie w Polsce nie obserwuje się wysokich 1-godzinnych stężeń pyłu zawieszonego PM10 µg/m³ na obszarze Polski.
Wartości godzinnych nie należy bezpośrednio odnosić do poziomu dopuszczalnego wynoszącego 50 µg/m3, ponieważ jest to wartość stężenia dobowego a nie jednogodzinnego.
Prognozy zanieczyszczenia powietrza przygotowywane przez Instytut Ochrony Środowiska-PIB nie wskazują na możliwość wystąpienia wysokich stężeń pyłu zawieszonego PM10 na obszarze Polski w dniu dzisiejszym i jutrzejszym.
Według prognozy IMGW-PIB w dniu 30 marca 2020 r. przewiduje się w dzień zachmurzenie małe i umiarkowane, tylko na północy i południowym wschodzie duże z większymi przejaśnieniami. Przelotne opady śniegu, miejscami deszczu ze śniegiem, a nad morzem możliwy opad krupy śnieżnej. Temperatura maksymalna od 1°C do 6°C. Wiatr umiarkowany, okresami porywisty, północny i północno-zachodni. W górach wiatr powodować może zawieje i zamiecie śnieżne. Od 31 marca pojawi się tzw. inwersja z osiadania (wyżowa), która jednak będzie dość wysoko – początkowo na wys. około 3000 m npm, obniżając się do wysokości około 2000 m npm w środę i 1500 m npm w czwartek. Do niedzieli nie widać istotnego ryzyka niskich inwersji, ponieważ dominować będzie pogoda wietrzna, z chmurami i okresowymi opadami (niestety słabymi).
Bieżące wyniki pomiarów jakości powietrza wraz z informacjami zdrowotnymi są dostępne na portalu „Jakość powietrza” (http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current) oraz poprzez aplikację mobilną „Jakość powietrza w Polsce”, ponadto pod adresem (http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/airPollution) prezentowane są trzydniowe prognozy jakości powietrza dla obszaru całej Polski w odniesieniu do pyłu zawieszonego PM10, dwutlenku azotu (NO2), dwutlenku siarki (SO2).
