Chief Inspectorate for Environmental Protection
Wpływ fajerwerków na jakość powietrza atmosferycznego w Polsce

 

Jakość powietrza atmosferycznego zależy od wielu czynników. Czynniki te  charakteryzują się oddziaływaniem ciągłym (np. emisja komunikacyjna), sezonowym (np.   emisja z ogrzewania), oraz epizodycznym. Do ostatniej grupy zaliczyć można fajerwerki, używane na dużą skalę w noc sylwestrową. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, do którego kompetencji należy zarówno monitoring jakości powietrza, jak i monitoring ptaków, gatunków i siedlisk przyrodniczych, jak co roku zachęcał do świadomego świętowania – bez fajerwerków. Zwierzęta płoszą się z powodu głośnych wystrzałów i tracą orientację. Wybuchy fajerwerków czy pirotechniczne wystrzały mogą płoszyć także ptaki i wprawiać je  w  dezorientację. Łatwo wówczas o zderzenia z budynkami, trakcjami elektrycznymi, czy  konstrukcjami mostów.

Na podstawie danych ze stacji monitoringu jakości powietrza należących do sieci pomiarowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, stwierdzono znaczący wpływ fajerwerków na zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym PM10 i PM2,5 w noc sylwestrową 2023/2024.

Pył zawieszony PM10 w noc sylwestrową mierzono w Polsce na 180 automatycznych stanowiskach pomiarowych, a pył zawieszony PM2,5 na 98 automatycznych stanowiskach. Dla  wyników pomiarów z godzin od 21:00 dnia 31 grudnia 2023 r. do 4:00 dnia 1 stycznia 2024  roku obliczono średnie stężenia ze wszystkich stacji w Polsce. Średnie te zostały zaprezentowane jako czerwone linie na poniższych dwóch wykresach. Pozostałymi kolorami na poniższych wykresach oznaczono stężenia na wybranych stacjach pomiarowych, wyróżniających się największym wpływem fajerwerków na jakość powietrza.

W przypadku pyłu zawieszonego PM10 uwagę zwracają stacje z największym wzrostem zanieczyszczeń po północy:

  • stacja w województwie dolnośląskim w Legnicy przy ul. Rzeczypospolitej (wzrost o 322 µg/m3),
  • dwie stacje w województwie śląskim: w Zabrzu przy ul. M. Curie-Skłodowskiej (wzrost o 146 µg/m3) i w Bielsku-Białej przy ul. Kossak-Szczuckiej (wzrost o  106  µg/m3),
  • stacja w województwie pomorskim w Lęborku przy ul. Malczewskiego (wzrost o 117 µg/m3),
  • dwie stacje w województwie lubuskim: w Gorzowie Wielkopolskim przy ul.   Kosynierów Gdyńskich (wzrost o 110 µg/m3) i w Międzyrzeczu przy ul.   Komisji Edukacji Narodowej (wzrost o 104 µg/m3)
  • stacja w województwie lubelskim w Białej Podlaskiej przy ul. Orzechowej (wzrost o 107 µg/m3).

Średnie 1-godzinne stężenia pyłu zawieszonego PM10 w noc sylwestrową 2023/2024 ze wszystkich stacji pomiarowych w Polsce oraz z 11 wybranych

 

Natomiast w przypadku pyłu zawieszonego PM2,5 dużym wzrostem stężenia po  północy wyróżniły się dwie stacje w województwie lubuskim: w Gorzowie Wielkopolskim przy ul. Kosynierów Gdyńskich (wzrost o 102 µg/m3) i w Międzyrzeczu przy ul. Komisji Edukacji Narodowej (wzrost o 93 µg/m3), stacja w województwie pomorskim w Lęborku przy  ul.   Malczewskiego (wzrost o 98 µg/m3) oraz stacja w województwie kujawsko – pomorskim w Bydgoszczy przy ul. Warszawskiej (wzrost o 85 µg/m3).

Średnie 1-godzinne stężenia pyłu zawieszonego PM2,5 w noc sylwestrową 2023/2024 ze wszystkich stacji pomiarowych w Polsce oraz z 8 wybranych

 

Wzrosty stężeń pyłu zawieszonego były widoczne na mapie prezentującej jednogodzinne wyniki pomiarów, udostępnianej na portalu Jakość Powietrza i w aplikacji mobilnej „Jakość Powietrza w Polsce” Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska:

Na terenie Dolnego Sląska, opolszczyzny, Śląska i małopolski odnotowywany jest indeks Zły i Bardzo zły. w pozostałej części kraju  dominuje indeks Dobry.

Na terenie Dolnego Sląska, opolszczyzny, Śląska  odnotowywany jest indeks Dostateczny, Zły, Bardzo zły. w pozostałej części kraju  dominuje indeks Dobry i Umiarkowany.

Indeks jakości powietrza dla pyłu zawieszonego PM10 w oparciu o wyniki pomiarów wykonanych między godz. 23:00 a 00:00  31.12.2023 r.

Indeks jakości powietrza dla pyłu zawieszonego PM2,5 w oparciu o wyniki pomiarów wykonanych między godz. 23:00 a 00:00  31.12.2023 r.

 

 

Na terenie całego kraju w dużych miastach indeks ma kategorię Zły, szczególnie wysokie wartości odnotowano na śląsku - Indeks Bardzo zły, ogólnie dominuje indeks Dobry i Umiarkowany.

Na terenie niemal całego kraju  indeks mieści się w kategoriach od Umiarkowany do Bardzo zły, Dobry jedynie na krańcach.

Indeks jakości powietrza dla pyłu zawieszonego PM10 w oparciu o wyniki pomiarów wykonanych między godz. 00:00 a 01:00  01.01.2024 r.

Indeks jakości powietrza dla pyłu zawieszonego PM2,5 w oparciu o wyniki pomiarów wykonanych między godz. 00:00 a 01:00  01.01.2024 r.


Ciekawych wniosków dostarczyła również analiza wyników pomiarów zanieczyszczeń powietrza pyłem zawieszonym PM10 z dwunastu nocy sylwestrowych: od 2012 do 2023 roku, na podstawie której dla każdego roku odnotowano skokowy wzrost średniego poziomu stężeń 1-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 ze wszystkich stacji pomiarowych w Polsce w noc sylwestrową. Jednocześnie stwierdzono jednak znaczne różnice między poszczególnymi latami. Największy średni wzrost stężenia po północy odnotowano w noc sylwestrową na  przełomie lat 2016/2017 (o 37 µg/m3) oraz w noc sylwestrową 2015/2016 (o 34 µg/m3), a  najmniejszy w noce sylwestrowe w czasie pandemii COVID-19, tj. 2020/2021 (o 13 µg/m3) i   2021/2022 (o 15 µg/m3). Sylwester 2023/2024 okazał się pod tym względem podobny do  przedpandemicznych Sylwestrów, np. z lat 2017/2018 czy 2018/2019, gdy stężenie pyłu po północy wzrastało średnio o 25-27 µg/m3.

Średnie 1-godzinne stężenia pyłu zawieszonego PM10 w noc sylwestrową w latach  2012/2013 - 2023/2024 ze wszystkich stacji pomiarowych w Polsce