Wzmocnienie oceny depozycji atmosferycznej w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, we współpracy z partnerem norweskim – Norweskim Instytutem Badań Klimatu i Środowiska NILU, w latach 2021 - 2024 realizował projekt „Wzmocnienie oceny depozycji atmosferycznej w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie” w ramach programu „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”, obszaru „Łagodzenie zmian klimatu i adaptacja do ich skutków”, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego na lata 2014-2021 (MF EOG 2014 – 2021).

Głównym celem projektu było utworzenie nowoczesnego systemu monitorowania chemizmu opadów zapewniającego możliwie pełną informację o depozycji zanieczyszczeń w Polsce, udostępnianą za pośrednictwem przyjaznych dla użytkownika narzędzi.

W ramach projektu opracowano: koncepcję modernizacji i optymalizacji pomiarów depozycji w Polsce, koncepcję uruchomienia systemu zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji, wytyczne do wykonywania oceny depozycji atmosferycznej, oraz koncepcję wizualizacji i udostępniania danych o ww. depozycji za pośrednictwem portalu „Jakość Powietrza”. Ponadto zakupiono urządzenia do pomiarów depozycji.

>> Odwiedź stronę projektu

 

Wzmocnienie monitoringu środowiska oraz działań kontrolnych

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, w partnerstwie z Norweskim Instytutem Badań Powietrza (NILU), realizował dwa projekty w ramach programu operacyjnego pl03 „Wzmocnienie monitoringu środowiska oraz działań kontrolnych” finansowanego ze środków mechanizmu finansowego europejskiego obszaru gospodarczego 2009-2014.

Wzmocnienie systemu oceny jakości powietrza w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie

Projekt ekspercki

Celem projektu był dalszy rozwój systemu pomiarów i ocen jakości powietrza w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie, a także zapewnienie społeczeństwu oraz administracji publicznej szerokiego dostępu do informacji o zanieczyszczeniu powietrza zarówno dla potrzeb związanych z bieżącą ochroną zdrowia ludzi, potrzeb edukacyjnych jak i związanych z lokalnym, regionalnym i krajowym zarządzaniem jakością powietrza. Działania służące osiągnięciu celu zaplanowane do realizacji w ramach projektu:

• opracowanie koncepcji optymalizacji/modernizacji sieci pomiarowych z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie narzędzi informatycznych i oprogramowania, serwisowania i obsługi technicznej stacji pomiarowych,
• doskonalenie procedur QA/QC (zapewnienia i kontroli jakości) poprzez np. wspólne interkalibracje, badania terenowe,
• dostosowanie oceny jakości powietrza do wymagań określonych w projekcie nowej decyzji sprawozdawczej UE, ze szczególnym uwzględnieniem danych przestrzennych i modelowania,
• zapewnienie danych o emisji ze źródeł punktowych i powierzchniowych, w tym identyfikacja źródeł emisji,
• zapewnienie systemu wizualizacji danych o jakości powietrza dla Inspekcji Ochrony Środowiska jako element systemu informacji przestrzennej zgodnej z wymaganiami INSPIRE,
• zarządzanie projektem i działania promocyjne.

>> Odwiedź stronę projektu


Wzmocnienie potencjału technicznego inspekcji ochrony poprzez zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych

Projekt inwestycyjny

Celem projektu było zapewnienie odpowiedniego poziomu jakości i precyzji pomiarów zanieczyszczeń powietrza prowadzonych w sieciach monitoringu jakości powietrza w Polsce przez Inspekcję Ochrony Środowiska poprzez wzmocnienie jej infrastruktury pomiarowo-laboratoryjnej.  Działania służące osiągnięciu celu zaplanowane do realizacji w ramach projektu:

• opracowanie finalnych wersji specyfikacji technicznych dla urządzeń pomiarowo-analitycznych oraz narzędzi informatycznych, stanowiących podstawę do przeprowadzenia postępowań przetargowych realizowanych w ramach Działania 2,
• zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych, np. analizatorów automatycznych SO2, NOx, benzenu, ozonu, CO, pyłu PM10/PM2.5,
• zarządzanie projektem i działania promocyjne.

>> Odwiedź stronę projektu

 

Unowocześnienie i rozbudowa infrastruktury kalibracyjnej i wzorcującej Krajowego Laboratorium Referencyjnego do spraw jakości powietrza atmosferycznego oraz doposażenie sieci pomiarów monitoringu jakości powietrza w Polsce
 

W dniu 14 czerwca 2016 roku pomiędzy Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska a Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zawarta została umowa o dofinansowanie nr POIŚ.02.01.00-00-0001/16-00 dla projektu „Unowocześnienie i rozbudowa infrastruktury kalibracyjnej i wzorcującej Krajowego Laboratorium Referencyjnego i Wzorcującego ds. badań powietrza atmosferycznego” o wartości 2 000 000,00 zł. Umowa współfinansowana była ze środków Europejskiego Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, oś priorytetowa II Ochrona środowiska, działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska.

W dniu 06 czerwca 2017 roku podpisano aneks do umowy o dofinansowanie dotyczący rozszerzenia zakresu rzeczowego, finansowego oraz wydłużenia okresu realizacji projektu do IV kwartału 2020 r. Zmianie uległ także tytuł projektu na: „Unowocześnienie i rozbudowa infrastruktury kalibracyjnej i wzorcującej Krajowego Laboratorium Referencyjnego i Wzorcującego ds. badań powietrza atmosferycznego oraz doposażenie sieci pomiarów monitoringu jakości powietrza w Polsce”.

W dniu 08 października 2018 roku podpisano kolejny aneks do umowy o dofinansowanie, zwiększający kwotę dofinansowania projektu do kwoty 52 788 476,62 zł oraz rozszerzający zakres rzeczowy projektu.

W dniu 26 lutego 2020 roku podpisano aneks do umowy o dofinansowanie dotyczący aktualizacji tytułu projektu na: „Unowocześnienie i rozbudowa infrastruktury kalibracyjnej i wzorcującej Krajowego Laboratorium Referencyjnego do spraw jakości powietrza atmosferycznego oraz doposażenie sieci pomiarów monitoringu jakości powietrza w Polsce”. Zmiana ta podyktowana była wejściem w życie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz niektórych innych ustaw, w ramach której uległa zmianie nazwa Krajowego Laboratorium Referencyjnego do spraw jakości powietrza atmosferycznego (dawniej: Krajowe Laboratorium Referencyjne i Wzorcujące).

Realizacja projektu zakończona w dniu 23 lipca 2021 po akceptacji przez Instytucję Wdrażającą, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej końcowego wniosku o płatność.

Celem projektu było zapewnienie odpowiedniej jakości badań powietrza atmosferycznego oraz zapewnienie i kontrola jakości w sieciach monitoringu powietrza w Polsce, zgodnie z wymaganiami prawa europejskiego i krajowego. Projekt obejmował szereg kompleksowych, wzajemnie powiązanych działań, pozwalających na osiągnięcie zakładanych celów poprzez unowocześnienie i rozbudowę infrastruktury kalibracyjnej Krajowego Laboratorium Referencyjnego do spraw jakości powietrza atmosferycznego (dawniej: Krajowe Laboratorium Referencyjne i Wzorcujące) oraz krajowej sieci monitoringu powietrza, która od dnia 1 stycznia 2019 r. funkcjonuje w strukturach Centralnego Laboratorium Badawczego Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (w miejsce dotychczasowych 16 sieci funkcjonujących w wojewódzkich inspektoratach ochrony środowiska).

Zakupiony sprzęt jest jednym z kluczowych aspektów utrzymania odpowiedniej jakości badań powietrza atmosferycznego, a tym samym przekazywania społeczeństwu rzetelnych i wiarygodnych informacji o stanie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.

W latach 2016-2020 zakupiony został nowoczesny sprzęt pomiarowy i badawczy na łączną kwotę 51 125 678,67 zł. W ramach projektu zakupiono łącznie 477 sztuk specjalistycznych urządzeń pomiarowych i badawczych.

Zakupione w ramach projektu specjalistyczne urządzenia pomiarowe pozwoliły na wymianę wyeksploatowanych urządzeń oraz rozbudowę sieci pomiarowej. Są one wykorzystywane do bieżącej działalności Krajowego Laboratorium Referencyjnego do spraw jakości powietrza atmosferycznego GIOŚ oraz krajowej sieci monitoringu powietrza Centralnego Laboratorium Badawczego GIOŚ, co pozwala zapewnić lepsze warunki do zachowania spójności pomiarowej i wysokiej jakości pomiarów realizowanych w sieciach monitoringu powietrza w Polsce.

Wykaz zakupionego w ramach projektu sprzętu:

• Analizatory referencyjne zanieczyszczeń gazowych SO2, O3, NOX, CO, NO2, BTEX
• Kalibratory wielogazowe z generatorami powietrza "zerowego"
• Poborniki niskoprzepływowe pyłu zwieszonego PM10/PM2,5
• Automatyczne mierniki pyłu zwieszonego PM10/PM2,5
• Mini stacje pomiarowe pyłu zawieszonego PM10/PM2,5
• Laboratoria mobilne z mobilnymi kontenerami pomiarowymi
• Kontenery dla automatycznych stacji pomiarowych
• Stacje monitoringu powietrza do pomiarów zanieczyszczeń komunikacyjnych
• Ława kalibracyjna wraz z oprzyrządowaniem oraz procedurą wykonywania badań biegłości dla analizatorów zanieczyszczeń gazowych, meble laboratoryjne
• Linie kalibracyjne dla analizatorów referencyjnych
• Urządzenie do kalibracji pyłomierzy optycznych
• Zestaw klimatyzacji do pokoju wagowego
• System monitorowania warunków klimatycznych w laboratorium
• Wysokoobjętościowy system rozcieńczeń do sprawdzania układów poboru próby
• Przepływomierze do sprawdzeń i kalibracji masowych kontrolerów przepływu
• Wyposażenie pomiarowe dla stacji tła regionalnego - analizator prekursorów ozonu, analizatory rtęci gazowej, urządzenia do pomiaru depozycji całkowitej
• Automatyczne systemy ważenia filtrów z poborników pyłu zawieszonego PM10/PM2,5
• Mikrowagi do ważenia filtrów z poborników pyłu zawieszonego PM10/PM2,5
• Ekstraktory do WWA
• Systemy zbierania danych (data loggery i serwery) dla automatycznych stacji monitoringu powietrza

 Odbiorcy końcowi: krajowa sieć monitoringu powietrza działająca w strukturach Centralnego Laboratorium Badawczego GIOŚ (do grudnia 2018 r. wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska) oraz Krajowe Laboratorium Referencyjne do spraw jakości powietrza atmosferycznego GIOŚ (do grudnia 2018 r. Krajowe Laboratorium Referencyjne i Wzorcujące GIOŚ).

Końcowa wartość projektu: 51 415 159,80 zł
 

Wdrażanie nowoczesnych technik monitorowania powietrza, wody i hałasu poprzez zakupy aparatury kontrolno-pomiarowej i analitycznej dla sieci laboratoriów Inspekcji Ochrony Środowiska. Doskonalenie systemu zapewnienia jakości poprzez organizację laboratoriów wzorcujących i referencyjnych dla potrzeb wzmocnienia systemu zarządzania jakością środowiska i ocen efektów ekologicznych programu. Etap I

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Priorytet III „Zarządzenie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska”

Działanie 3.3 „Monitoring Środowiska”

• beneficjent: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
• użytkownicy końcowi: Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska
• całkowita wartość projektu: 44 425 766,42 zł
• wartość dofinansowania z EFRR/FS: 38 571 722,70 zł
• okres realizacji projektu: 2008 - 2011

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska jest pierwszym beneficjentem, który zawarł umowę o dofinansowanie w ramach III osi Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013. W dniu 14 listopada 2008r. podpisy pod umową złożyli: przedstawiciel Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska – Beneficjenta, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - Instytucji Wdrażającej oraz Ministerstwa Środowiska – Instytucji Pośredniczącej

Celem projektu była poprawa sytuacji w zakresie pozyskiwania wiarygodnych informacji o stanie środowiska i o czynnikach kształtujących ten stan (o presjach) niezbędnych dla celów zarządzania środowiskiem oraz wspomagania procesów decyzyjnych w ochronie środowiska. Cel ten miał zostać  osiągnięty poprzez unowocześnienie wyposażenia jednostek organizacyjnych Inspekcji Ochrony Środowiska w sprzęt pomiarowy i badawczy, co zapewniło sprawną realizację przez Inspekcję Ochrony Środowiska zadań wynikających z przepisów prawnych, w tym zobowiązań wynikających z członkostwa Polski w Unii Europejskiej a także przyczyniło się do wiarygodnej oceny efektów ekologicznych związanych z realizacją Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Przedsięwzięcie obejmowało zakup wysokoefektywnego sprzętu pomiarowego i badawczego do wykorzystywania w warunkach stacjonarnych (w laboratoriach), tj.: chromatografy gazowe sprzężone ze spektrometrem masowym (GC-MS), spektrometry absorpcji atomowej w zestawie z kuwetą grafitową (ASA), analizatory całkowitego węgla organicznego (TOC), mikroskopy (stereoskopowych i odwróconych), jak również mobilnego sprzętu pomiarowego, do wykonywania pomiarów bezpośrednio w środowisku, takich jak: automatyczne systemy mobilne monitoringu hałasu, mierniki pól elektromagnetycznych oraz laboratoria mobilne do poboru prób wody i ścieków wyposażone w automatyczne poborniki prób ścieków. W ramach projektu istniejące stacje pomiarowe monitoringu powietrza doposażone zostały w poborniki pyłu PM10 i PM2.5, urządzenia do pomiaru depozycji całkowitej oraz automatyczne analizatory rtęci gazowej.

Projekt realizowano w latach 2008-2011, w tym czasie zakupiony został nowoczesny sprzęt pomiarowy i badawczy za blisko 45,4 mln zł. Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska otrzymały 315 specjalistycznych urządzeń, w tym między innymi na potrzeby prowadzenia pomiarów i badań w zakresie: monitoringu powietrza, monitoringu hałasu, monitoringu pól elektromagnetycznych, monitoringu wód.

W ramach realizacji projektu POIiŚ przeprowadzono siedemnaście postępowań przetargowych i podpisano umowy z dostawcami sprzętu. W 2009 i 2010 r. zrealizowano 12 dostaw wyposażenia do WIOŚ, a w 2011 r. pozostałe 5 dostaw wyposażenia aparatury.

Nazwa wyposażenia	Dostawca	Termin realizacji dostaw zgodnie z umową w tym podpisania protokołów odbioru dostawy	Użytkownik końcowy
Poborniki HVS PM10 – 2 szt.	EAS ENVIMET POLSKA Sp. z o.o.	01.06.2009 r.	WIOŚ Katowice WIOŚ Warszawa
Mikroskopy stereoskopowe z wyposażeniem do dokumentacji badań -20 szt.	Precoptic Co. Wojciechowscy S.J.	01.06.2009 r.	Wszystkie WIOŚ
Badawcze mikroskopy odwrócone z wyposażeniem do dokumentacji badań – 20 szt.	Precoptic Co. Wojciechowscy S.J.	01.06.2009 r.	Wszystkie WIOŚ
Automatyczne mierniki pyłu zawieszonego do pomiaru PM2.5 -17 szt.	EAS ENVIMET POLSKA Sp. z o.o.	19.06.2009 r.	Wszystkie WIOŚ
Mierniki pól elektromagnetycznych z dalmierzem laserowym i kalibratorem -16 szt.	JDSU POLSKA Sp. z o.o.	06.11.2009 r.	Wszystkie WIOŚ
Urządzenia do pomiaru depozycji całkowitej - 2 szt.	OMC ENVAG Sp. z o.o.	13.11.2009 r.	WIOŚ Bydgoszcz WIOŚ Wrocław
Analizator ozonu	EAS ENVIMET POLSKA Sp. z o.o.	03.09.2009 r.	WIOŚ Kielce
Chromatografy gazowe ze spektrometrem masowym - 13 szt.	SIM -POL A.M. Borzykowski, E. Borzykowska-Reszka, A. Reszka Sp. J.	27.11.2009 r.	13 WIOŚ
Analizatory rtęci gazowej - 4 szt.	TSI Sp. z o.o.	15.12.2009 r.	WIOŚ Bydgoszcz WIOŚ Wrocław WIOŚ Katowice WIOŚ Warszawa
Poborniki LVS pyłu PM2.5 - 16 szt.	EAS ENVIMET POLSKA Sp. z o.o.	04.12.2009 r.	Wszystkie WIOŚ
Chromatograf jonowy – 42 szt.	AGA Analytical Agnieszka Bielińska	19.08.2010 r.	14 WIOŚ
Analizator całkowitego węgla organicznego TOC – 20 szt.	Meranco Aparatura Kontrolno - Pomiarowa i Laboratoryjna Sp. z o.o.	15.10.2010 r.	15 WIOŚ
Laboratorium mobilne do poboru prób wody i ścieków wyposażone w automatyczne poborniki prób ścieków - 48 szt.	POLMOZBYT PLUS Sp. z o.o.	04.04.2011 r.	16 WIOŚ
Spektrometr absorpcji atomowej - 39 szt.	Meranco Aparatura Kontrolno - Pomiarowa i Laboratoryjna Sp. z o.o.	04.04.2011 r.	16 WIOŚ
Chromatograf gazowy - 34 szt.	Perkin Elmer Poska Sp. z o.o.	13.05.2011 r.	15 WIOŚ
Kalibracyjny samochód do obsługi laboratorium regionalnego – 2 szt.	EAS ENVIMET POLSKA Sp. z o.o.	15.05.2011 r.	GIOŚ – Krajowe Laboratorium Referencyjne i Wzorcujące
Automatycznego system mobilnego monitoringu hałasu - 21szt.	Gildia Sp. z o. o.	23.05.2011 r.	16 WIOŚ

W wyniku realizacji projektu wzmocniony został system monitoringu jakości środowiska w skali kraju poprzez wdrożenie nowych narzędzi i technik prowadzenia badań i ocen oraz modernizacji i unowocześnienia już używanych. W rezultacie zwiększona została dokładność otrzymywanych wyników, a tym samym jakość i wiarygodność wykonywanych na ich podstawie ocen stanu środowiska, które są niezbędne do podejmowania decyzji i zarządzania środowiskiem na wszystkich szczeblach administracji.