Fot. 1. Pracownicy GIOŚ wraz z przedstawicielami NILU podczas pierwszego dnia wizyty w siedzibie Norweskiego Instytutu Badań Powietrza w Kjeller.

W dniach 27 czerwca – 1 lipca 2022 r. pracownicy Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska gościli w Norweskim Instytucie Badań Powietrza (NILU). Wizyta studyjna była częścią realizacji projektu pt. „Wzmocnienie oceny depozycji atmosferycznej w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie” w ramach programu „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”, obszaru „Łagodzenie zmian klimatu i adaptacja do ich skutków”, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego na lata 2014-2021.

Celem wizyty studyjnej było zapoznanie się z funkcjonowaniem systemu pomiarów i ocen depozycji atmosferycznej w Norwegii, ze szczególnym uwzględnieniem systemu zapewnienia i kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji oraz modelowania chemizmu opadów atmosferycznych dla potrzeb ich oceny.

Uczestników wizyty przywitał wicedyrektor NILU, Ole-Anders Braathen  przedstawiając działalność naukową Instytutu. Następnie rolę gospodarza przejęła Cristina Guerreiro, Dyrektor ds. badań w Departamencie Oddziaływania na Środowisko i Zrównoważonego Rozwoju NILU, będąca jednocześnie kierownikiem projektu po stronie norweskiej. Barbara Toczko, Zastępca Dyrektora Departamentu Monitoringu Środowiska GIOŚ,  kierownik projektu ze strony polskiej, przedstawiła informację o działaniach realizowanych w ramach projektu. Agata Chełstowska (GIOŚ) przedstawiła koncepcję modernizacji i optymalizacji pomiarów depozycji w Polsce, prezentując propozycję lokalizacji punktów pomiarowych do badań chemizmu opadów w Polsce i zakresu pomiarów wykonywanych na poszczególnych stacjach. Prezentacja stanowiła punkt wyjścia do omówienia z partnerem norweskim ostatecznego kształtu sieci pomiarowej.

Następnie Tove Svendby (NILU) przedstawiła ogólny zarys modelu EMEP Chemistry Transport (CTM), a Joana Soares (NILU) zaprezentowała metody wykorzystywane w NILU do modelowania rozkładu przestrzennego stężeń metali ciężkich i WWA. Ewa Palma (GIOŚ) omówiła założenia do opracowania wytycznych do wykonywania oceny depozycji w atmosferze, w tym zaproponowała podejście do wyboru metody oceny depozycji. Panel dotyczący modelowania zakończono dyskusją, której celem był wybór najlepszego modelu do wykorzystania na potrzeby realizacji projektu.

Fot. 2. Dyskusja na zakończenie panelu dotyczącego sieci pomiarów depozycji w Polsce	Fot. 3. Dyskusja na zakończenie panelu dotyczącego modelowania, od lewej: Cristina Guerreiro (NILU), Barbara Toczko (GIOŚ), Leonor Tarrason (NILU)

Drugi dzień otworzyli przedstawiciele Centralnego Laboratorium Badawczego i Krajowego Laboratorium Referencyjnego ds. jakości powietrza atmosferycznego GIOŚ - Katarzyna Bobek i Tomasz Frączkowski, którzy omówili dotychczas wypracowane założenia koncepcji opracowania systemu zapewnienia jakości/kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji. Następnie Helene L. Halvorsen (NILU) przedstawiła metodologię zapewnienia jakości pomiarów depozycji w systemie NILU, a Erik Andresen (NILU) zaprezentował system zarządzania informacjami w laboratorium - LIMS. Następnie uczestnicy spotkania odbyli wizytę w laboratorium NILU, omawiając wykorzystywane tam urządzenia  pod kątem ich roli w systemie analiz opadów atmosferycznych.

Trzeciego dnia uczestnicy odbyli wizytę na kompleksowej stacji monitoringu jakości powietrza w Birkenes należącej do sieci EMEP, zapoznając się z urządzeniami pomiarowymi tam pracującymi, w tym urządzeniami do pomiarów depozycji zanieczyszczeń.

Fot. 4. Prezentacja NILU na temat zapewnienia jakości pomiarów depozycji opadów w Norwegii	Fot. 5. Pracownicy GIOŚ i NILU na stacji monitoringu jakości powietrza w Birkenes

Wizyta w Norweskim Instytucie Badań Powietrza pozwoliła na efektywną wymianę doświadczeń dotyczących pomiarów i ocen depozycji atmosferycznej, a w wnioski z przeprowadzonych dyskusji i informacje zdobyte podczas wizyty studyjnej będą stanowiły podstawę do podejmowania dalszych działań w ramach projektu.