W celu zapewnienia informacji o stężeniach zanieczyszczeń zwłaszcza pyłowych w powietrzu na obszarach oddalonych od źródeł emisji zanieczyszczeń dyrektywy Unii Europejskiej wprowadziły obowiązek monitorowania jakości powietrza na stacjach tła regionalnego zwłaszcza pod kątem składu chemicznego pyłu drobnego PM10 i PM2,5 oraz stężenia w powietrzu rtęci w stanie gazowym.
W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska pomiary jakości powietrza pod kątem składu pyłu PM10 i PM2,5 na obszarach tła regionalnego są prowadzone na stacjach: „Osieczów” (województwo dolnośląskie), „Zielonka” (województwo kujawsko-pomorskie) oraz „Puszcza Borecka” (województwo warmińsko-mazurskie). Dodatkowo na stacji tła regionalnego „Złoty Potok” w województwie śląskim, w celu monitorowania wpływu uprzemysłowionych i gęsto zaludnionych terenów górnego śląska i małopolski, prowadzone są pomiary składu pyłu PM10 i PM2,5.
Pomiary zanieczyszczenia powietrza rtęcią w stanie gazowym prowadzone są na pięciu stacjach w Polsce: „Osieczów” (województwo dolnośląskie), „Zielonka” (województwo kujawsko-pomorskie) oraz „Puszcza Borecka” (województwo warmińsko-mazurskie), „Złoty Potok” (województwo śląskie) i „Granica” (woj. mazowieckie).
Programy pomiarowe wykonywane na stacjach tła regionalnego:
1. Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA
Obowiązek wykonywania pomiarów metali ciężkich i WWA pyle PM10 i depozycji na stacjach tła regionalnego wynika z art. 4 ust. 9 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23 z 26.01.2005, str.3).
W celu oceny tła zanieczyszczenia metalami ciężkimi i WWA na 3 wybranych stacjach tła regionalnego w województwach: dolnośląskim (stacja „Osieczów”), kujawsko-pomorskim (stacja „Zielonka”) oraz warmińsko-mazurskim (stacja „Puszcza Borecka”) od 2010 wykonywane są pomiary: arsenu, kadmu, niklu, benzo(a)pirenu, benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(j)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu i dibenzo(a,h)antracenu w pyle PM10 oraz całkowitej depozycji tych zanieczyszczeń. Ponadto w depozycji całkowitej oznaczana jest zawartość rtęci.
2. Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza rtęcią w stanie gazowym
Obowiązek wykonywania pomiarów rtęci w stanie gazowym na stacjach tła regionalnego wynika z art. 4 ust. 9 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23 z 26.01.2005, str.3).
W celu oceny tła zanieczyszczenia rtęcią na 5 wybranych stacjach tła regionalnego w województwach: dolnośląskim (stacja „Osieczów”), kujawsko-pomorskim (stacja „Zielonka”), warmińsko-mazurskim (stacja „Puszcza Borecka”), województwie śląskim (stacja „Złoty Potok”) oraz mazowieckim (stacja „Granica”) wykonywane są pomiary całkowitej rtęci w stanie gazowym.
Na stacjach „Osieczów”, „Zielonka”, „Złoty Potok” i „Granica” pomiary wykonywane są w sposób ciągły na stacji „Puszcza Borecka” pomiary prowadzone są metodą manualną.
3. Badania składu chemicznego pyłu PM2,5
Obowiązek wykonywania pomiarów składu chemicznego pyłu PM2,5 wynika z art. 6 ust. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z 11.06.2008, str.1).
W celu uzyskania średnich rocznych informacji na temat stężenia pyłu PM2,5 na obszarach tła regionalnego oraz składu chemicznego tego pyłu na 4 wybranych stacjach tła regionalnego w województwach: dolnośląskim (stacja „Osieczów”), kujawsko-pomorskim (stacja „Zielonka”), śląskim (stacja „Złoty Potok”) oraz warmińsko-mazurskim „Puszcza Borecka” od 2010 roku wykonywane są pomiary pyłu PM2,5 oraz pomiary kationów (Na+, K+, Ca2+, Mg2+, NH4+), anionów (SO42-, NO3-, Cl-), węgla organicznego i elementarnego w pyle PM2,5.
Jednocześnie w celu monitorowania transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń pyłowych pomiędzy Polską a Republiką Czech na stacji WIOŚ umiejscowionej w rejonie Bramy Morawskiej (Godów - województwo śląskie) prowadzony jest monitoring zanieczyszczenia powietrza, w tym monitoring składu pyłu PM2,5 w zakresie pomiarów kationów i anionów (Na+, K+, Ca2+, Mg2+, NH4+, SO42-, NO3-, Cl-) oraz węgla elementarnego i organicznego.
4. Pomiary prekursorów ozonu
Obowiązek wykonywania pomiarów prekursorów ozonu na co najmniej 1 stacji w Polsce wynika z art. 9 ust 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/3/WE z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ozonu w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. WE L 67 z 09.03.2002, str.14).
Celem zadania jest określenie i analiza stężeń prekursorów ozonu w powietrzu atmosferycznym. Monitoring prekursorów ozonu jest prowadzony na stacji tła regionalnego o dużym stopniu reprezentatywności, zlokalizowanej w województwie kujawsko-pomorskim (stacja „Zielonka”).
Informacja na temat ww. stacji pomiarowych oraz oceny zanieczyszczenia powietrza opracowane na podstawie wyników pomiarów wykonanych na tych stacjach znajdują się w zakładce „Stacje pomiarowe”.
